(nie świecić)

* * *

1. (= promieniować) shine.

2. (= oświetlać) light; świecić oczami za kogoś blush for sb, take the rap; świecić przykładem be a shining example.

3. (= błyszczeć) gleam; (= lśnić) shine; (= połyskiwać) glisten; (= migotać) sparkle; księżyc/słońce świeci the moon/the sun is shining.

4. (= jaśnieć, bieleć) be visible, show; świecić pustkami be half- l. almost empty; świecić golizną pot. wear scanty clothes.

1. (= promieniować) shine; lampa się świeci the lamp is on.

2. (= błyszczeć) gleam; (= lśnić) shine; (= połyskiwać) glisten; (= migotać) sparkle; oczy się komuś świecą do kogoś/czegoś sb is looking avidly at sb/sth; nie wszystko złoto, co się świeci all that glitters is not gold, all is not gold that glitters.

3. (= jaśnieć, bieleć) be visible, show.

świecić [ɕfjɛʨ̑iʨ̑]

I. vi

1) ( wysyłać światło) księżyc, słońce: scheinen; lampa: leuchten; świeca: brennen

2) ( błyszczeć) papier: glänzen, leuchten

3) \świecić golizną ( pot) seine Nacktheit zur Schau tragen

\świecić oczami za kogoś ( pot) sich +akk für jdn schämen müssen

\świecić pustkami leer sein, leer stehen

\świecić przykładem mit gutem Beispiel vorangehen, sich +akk beispielhaft verhalten

II. vr

1) ( wysyłać światło) księżyc, słońce: scheinen; lampa: brennen

2) ( błyszczeć) cera: glänzen

3) nie wszystko złoto, co się świeci ( przysł) es ist nicht alles Gold, was glänzt ( prov)

III. vr, vimpers

\świecić się hell sein

w jego oknie świeciło się do północy in seinem Fenster brannte bis Mitternacht [das] Licht

- otrzymać święcenia (kapłańskie) to be ordained, to take holy orders

- □ mniejsze święcenia Relig. lesser vows, simple vows

- uśmiech gaśnie na jego ustach a smile fades from his lips ⇒ zgasnąć

- świeca zgasła the candle has gone out

- papieros mu zgasł his cigarette went out ⇒ gasnąć

- motor zgasł the motor stalled ⇒ gasnąć

- światła zgasły i podniosła się kurtyna the lights dimmed and the curtain rose ⇒ gasnąć

- uśmiech zgasł mu na ustach his smile faded ⇒ gasnąć

- zgasła przedwcześnie she passed on a. away prematurely ⇒ gasnąć

* * *

pl. ocz- Nom. -y Gen. -u Ins. - ami l. - yma

1. ( narząd wzroku) eye, optic (arch.); piwne/brązowe/niebieskie oczy hazel/brown/blue eyes; podbite oko black eye, shiner, mouse; bystre oko sharp l. keen eye; mieć bystre oko be sharp l. keen eyed l. eyesighted; zaczerwienione oko reddish eye; kocie oczy ( na drodze) cat's eyes; kocie oko min. cat's eye; tygrysie oko min. tiger's eye; dno oka anat. eyegrounds, fundus of the eye; oko cyklonu meteor. bull's eye, the eye of the storm; sokole oko eagle eye; maślane oczy filmy eyes; wprawne oko practiced eye; w mgnieniu oka in a blink of an eye, in a twinkling, in a flash l. crack; na pierwszy rzut oka at first glance; coś widać na pierwszy rzut oka sth can be seen at first glance; bez zmrużenia oka without batting an eye; na moich oczach before l. under my eyes, in front of my very eyes; słabnąć l. niknąć w oczach ( o człowieku) be fading away, be wasting away; ale masz oko! good eye!; cieszący oko easy on the eye; cieszyć oko please the eye; klapki na oczach blinders, tunnel vision; klapki na oczy ( konia) blinders; Br. blinkers; w moich oczach to jest nic niewarte it's not worth a penny in my eyes l. to my mind; z zamkniętymi oczami with one's eyes closed; pożerać kogoś oczami devour sb with one's eyes; patrzeć na coś krzywym okiem frown upon sth, look askance at sth; być komuś solą w oku be a thorn in sb's side l. flesh, be the stone in sb's shoe; (szkolić się) pod okiem instruktora (train) under the supervision of the instructor; ciemno, choć oko wykol the night is inky black; rzucać się w oczy stick out a mile, stick out like a sore thumb; spędza mi to sen z oczu I can't get it out of my mind; czytam w twoich oczach, że... I can see l. read it in your eyes that...; dobrze ci z oczu patrzy you have a kind look in your eyes; iść, gdzie oczy poniosą go and never look back, walk and don't look back; jak okiem sięgnąć as far as the eye can see; mieć oczy wokół głowy have eyes at the back of one's head; zrobiło mi się ciemno przed oczami I was seeing spots before my eyes; mam to na oku I'm keeping a (sharp) eye on it; mieć coś na oku (np. o pracy) set sights on sth; mam babcię ciągle przed oczyma I can still see grandma before my eyes; miej oczy i uszy otwarte! keep your eyes and ears open!; powiedzieć l. wygarnąć komuś prawdę w oczy tell sb the truth to his/her face, speak the truth to sb's face; wspominać kogoś/coś z łezką w oku think softly l. affectionately l. nostalgically about sb/sth, think about sb/sth with affection; mydlić komuś oczy pull the wool over sb's eyes, throw dust in sb's eyes; nawet nie mrugnął okiem he didn't flicker an eyelid; nie mogłem od niej oderwać oczu I couldn't take my eyes off her; nie mogę spojrzeć jej w oczy I can't look her in the eye/face; mieć oko na coś keep one's eyes open l. peeled l. skinned for sth; nie spuszczaj z oka dzieci keep your eye on the children, keep a close eye l. watch on the children; podbić komuś oko give sb a black eye l. a shiner; własnym oczom nie wierzę! I can't believe my eyes!; nie zmrużyłem oka I didn't sleep a wink; otworzyć szeroko oczy open one's eyes wide; widzieć kątem oka see sth out of the corner of one's eye; strzec kogoś/czegoś jak oka w głowie keep a close eye on sb/sth; rzut oka na coś glimpse at sth; kiedy ty wreszcie przejrzysz na oczy? when will you finally take the blinds off?; przewracać oczami turn up l. roll one's eyes; robić do kogoś perskie oko give sb the eye, give sb a glad eye, make eyes at sb; kłamać w żywe oczy lie through one's teeth, lie in one's throat; na piękne oczy on trust; w cztery oczy in private; rozmawiać z kimś w cztery oczy talk heart to heart to sb, talk eye to eye; rzuć na to okiem have l. take a look l. glance at it, please; cast an eye over it, please; gołym okiem with the naked eye; stanąć z kimś oko w oko stand face to face with sb, confront sb eyeball to eyeball; stracić kogoś z oczu lose sight of sb; spuścić oczy lower one's eyes, cast one's eyes down; spojrzeć prawdzie w oczy face the truth; wake up and smell the coffee; see things for what they really are; świecić oczami za kogoś blush for sb, take the rap; widzieć coś gołym okiem see sth with the naked eye; widzieć coś na własne oczy see sth with one's own eyes; widzieć coś oczami duszy see sth in one's mind's eyes; wpaść komuś w oko catch sb's fancy l. eye, take l. tickle l. catch sb's fancy; zamknąć oczy close one's eyes, breathe one's last; przymykać na coś oczy turn a blind eye to sth; zejdź mi z oczu! get out of my sight!; oczy mi się kleją I have heavy eyes l. eyelids; pi razy oko sth in the neighborhood of, more or less; pasuje to jak pięść do oka it's like a square peg in a round hole; oczy wychodzą mu na wierzch ( ze zdziwienia) his eyes popped out; oko ci zbieleje it'll leave you open-mouthed; kruk krukowi oka nie wykole crows don't pick crows' eyes; dog does not eat dog; oko za oko, ząb za ząb an eye for an eye and a tooth for a tooth; pańskie oko konia tuczy the eye of the master does more work than both his hands; prawda w oczy kole the greater the truth, the greater the libel; strach ma wielkie oczy fear has big eyes; czego oko nie widzi, tego sercu nie żal what the eye doesn't see, the heart doesn't grieve over; what the eye sees not, the heart craves not.

2. pl. oka Gen. ok (= coś jak oko) eye; ( w rosole) eye; pawie oko peacock's eye, ocellus, eyespot.

3. ( w sieci rybackiej) mesh.

4. żegl. ( wachta) watch, lookout.

5. żegl. ( pętla na linie) eye-splice, loop.

- starszy pan an elderly gentleman

- dzwonił do ciebie jakiś pan some man rang you (on the phone)

- przyszło dwóch panów w sprawie ogłoszenia two men came about the advertisement

- nagrodę wylosował pan Marek Brzoza and the prize goes to (Mr) Marek Brzoza

- a teraz pan profesor Zasławski będzie mówił o… and now Professor Zasławski will speak about…

- proszę pana! czy to pański parasol? excuse me, sir! is this umbrella yours?

- przepraszam, czy ma pan ogień? excuse me, have you got a light?

- panowie, sytuacja jest poważna gentlemen, the situation is serious

- kasetę wyślemy panu pocztą we’ll send you the cassette by post

- dzwonił pana syn (Sir) your son rang

- Szanowny Panie! (w korespondencji) Dear Sir…

- panie władzo posp. officer

- panie kierowco, dojadę tym autobusem na dworzec? pot. is this bus going to the station?

- panie Janku, dyrektor pana wzywa Janek, the boss is calling you

- widzi pan pot. you see

- widzisz pan posp. see

- widzi pan, to było tak… this is how it happened…

- patrz pan, jaki chytry! posp. see how cunning he is!

- panie starszy! przest., pot. waiter!

- Burek! chodź do pana! Burek! come here!

- psiak chodził wszędzie za swoim panem the little dog followed his master everywhere

- jej srogi ojciec był panem całej rodziny her strict father was master of the entire house

- służący wypełniał każdy rozkaz swojego pana the servant attended to his master’s every need

- pana nie ma w domu the master is out

- pan od matematyki/wuefu the maths/PE master

- nasz Pan (Chrystus) Our Lord

- Pan z wami the Lord be with you

- Pan Jezus Lord Jesus

- Pan Zastępów the Lord of hosts

- a ja go, panie (tego), złapałem za rękaw, panie (tego), i nie puszczam so I gets a. catches him by the sleeves, like, and I don’t let go, see? pot.

■ pan domu (głowa rodziny) the master of the house; (wobec gości) the host

- pan młody bridegroom, groom

- pan i władca lord and master

- być panem siebie a. swojej woli to be one’s own master

- być panem u siebie to be independent

- być/zostać panem sytuacji to be/to become master of the situation

- jestem z nim na pan a. mówię mu (per) pan I’m not on first-name terms with him

- być z polszczyzną za pan brat to have a good command of Polish

- być z komputerem za pan brat to be computer-literate

- być z kimś za pan brat to be on friendly a. good terms with sb

* * *

* * *

Dat. i Loc. -u pl. - owie

1. (= bliżej nieznany mężczyzna) gentleman; ( przy bezpośrednim zwracaniu się) you; pan w średnim wieku a middle-aged gentleman; jakichś dwóch panów some two gentlemen.

2. ( władca) lord; pan lenny l. feudalny hist. liege; najjaśniejszy pan His Highness; być panem sytuacji be the master of the situation; być panem życia i śmierci be the master of life and death; być panem siebie be one's own man l. boss; być panem własnego losu be the captain of one's soul; być panem u siebie be one's own master; mój pan i władca żart. my lord and master; (co) pan każe, sługa musi the servant follows his master's orders; pan na włościach lord of the manor; znaj pana know your master.

3. (= Bóg) God, Lord; Pan Bóg God; nasz Pan Our Lord; zasnąć w Panu rest in peace; Pan zastępów rel. Lord of Hosts; chwalcie Pana rel. exhalt ye the Lord; na chwałę Pana rel. to the glory of God; wzywać imię Pana nadaremnie rel. take the Lord's name in vain; strzeżonego Pan Bóg strzeże forewarned is forearmed; an ounce of prevention is worth a pound of cure; (świecić) Panu Bogu świeczkę, a diabłu ogarek run with the hare and hunt with the hounds.

4. szkoln. (= nauczyciel) master; pan od polskiego Polish teacher.

5. ( gospodarz) master; pan domu master of the house; jaki pan, taki kram like master, like man.

6. ( oficjalna forma grzecznościowa) you; pan Jan Kowalski Mr Jan Kowalski; pan Kowalski Mr Kowalski; pan Jan Jan; pan profesor Professor; pan Kowalski (= nieokreślona osoba) Mr. Smith, Joe Public; niejaki pan Kowalski a certain Mr Kowalski, one Mr Kowalski; pan profesor Kowalski Professor Kowalski; proszę pana,... sir...; czym mogę panu służyć? (how) can I help you, sir?; to pana samochód? it that your car, sir?; pan pozwoli allow me; panie dyrektorze, telefon do pana Manager, a phone call for you; panie prezydencie Mr President!; panie przewodniczący Mr Chairman!; pan młody the bridegroom; być z kimś za pan brat be on familiar terms with sb, be palsy-walsy with sb; być z kimś na pan not address sb by his first name, not be on intimate terms with sb; nagi jak go Pan Bóg stworzył in his birthday suit; Pan Bóg nierychliwy, ale sprawiedliwy God comes with leaden feet, but strikes with iron hands; pan władza pot. officer; Piotruś Pan ( w bajce) Peter Pan.

- palić ognisko to have a bonfire

- palić (w piecu) drzewem/węglem to use wood/coal as a fuel (for the stove/oven)

- palić zwłoki to cremate a body a. sb

- czarownice niegdyś palono na stosach witches were once burned at the stake

- pani prasująca mi koszule pali je nagminnie żelazkiem the lady who presses my shirts burns them regularly with the iron ⇒ spalić

- dziękuję, nie palę no, thank you, I don’t smoke

- wódka paliła mnie w gardle vodka burned my throat

- palił ją wstyd she burned with embarrassment

- paliło nas pragnienie we were dying of thirst

- na polanie paliło się ognisko there was a bonfire in the glade

- suche gałęzie paliły się z trzaskiem dry twigs burnt and crackled

- świeca się pali a candle is burning

- oczy paliły się mu wesołym blaskiem przen. his eyes were glittering with merriment, there was a sparkle in his eyes

■ pal sześć! pot. oh, all right! pot.; what the hell! pot.

- palić prosto z mostu to pull no punches

- palić się do kogoś/czegoś to be very keen on sb/sth

- palić z bata a. z bicza to crack a whip

- palić za sobą mosty to burn one’s boats a. bridges

- nie pali się pot. there’s no rush

- niech się pali, niech się wali pot. come hell or high water

- pal (to/cię) diabli a. licho pot. to hell with it/you pot.

- robota pali się jej w rękach she’s a demon for work pot.

- murarzowi robota paliła się w rękach the bricklayer laid the bricks at a (fair) rate of knots

- ziemia paliła a. grunt palił się mu pod stopami pot. things were getting hot for him pot.

- w starym piecu diabeł pali przysł. ≈ there’s life in the old dog yet

- czyste złoto pure a. solid gold

- złoto w sztabkach gold ingots

- ceny złota gold prices, prices of gold

- złoto pierwszej próby 96 per cent

- tron ze szczerego złota a throne of real gold

- kopalnia/poszukiwacz złota a gold mine/gold-digger

- poszukiwać złota to prospect for gold

- samorodek złota a gold nugget

- ukradli nam złoto i pieniądze they stole our gold and money

- lubię nosić złoto I like wearing gold

- siodło nabijane złotem a saddle studded with gold

- kołnierz obszyty złotem a collar trimmed with gold braid

- pięćdziesiąt rubli w złocie fifty roubles in gold

- płacić złotem to pay in gold

- wygrać złoto na olimpiadzie to win gold at the Olympic Games

- będziemy walczyć o złoto we’re going for gold

- złoto jej opalenizny the gold of her tan

- □ białe złoto white gold

- czarne złoto książk. coal

- złoto dukatowe pure gold, 24-carat a. karat US gold

- złoto amerykańskie gilded pinchbeck

■ jak złoto pot. [dziecko] as good as gold; [osoba, przedmiot, stan] tip-top, first-rate

- kopalnia a. żyła złota gold mine przen.

- złoto, nie człowiek pot. a heart of gold

- kapać złotem to be dripping with gold

- obiecywać (komuś) góry złota to promise (sb) the earth a. moon

- sypać złotem to spend money lavishly

- nie wszystko złoto, co się świeci przysł. all that glitters is not gold przysł.

- w obecności właściciela pies zachowywał się łagodnie the dog wasn’t aggressive when the owner was present

- postępowała z nim łagodniej niż z tobą she was more lenient with him than with you

- traktowała go zbyt łagodnie she treated him too leniently

- ukarać kogoś łagodnie to let sb off lightly

- los obszedł się z nim łagodnie fate was kind to him a. treated him kindly

- wóz ruszył łagodnie the car moved off smoothly

- wiatr powiewał łagodnie there was a gentle breeze

- wzgórza łagodnie opadają ku morzu the hills slope gently (down) to the sea

- droga pnie się łagodnie pod górę the road climbs a. slopes gently upwards

* * *

* * *

1. (= dobrotliwie) softly, mildly, kindly, leniently.

2. (= delikatnie) softly, gently, tenderly.

(papierosy, fajkę) to smoke; ( świecę) to burn; ( światło) to keep on; ( niszczyć ogniem) perf; s- to burn (down)

* * *

1. (= rozniecać ogień) build l. light a fire.

2. (= ogrzewać) heat; ( pod kotłami) stoke; w starym piecu diabeł pali there's life in the old dog yet.

3. (= oświetlać) light.

4. (= niszczyć ogniem) burn (down); ( zwłoki) cremate; ( śmieci) incinerate; palić się gwałtownie deflagrate; palić za sobą mosty burn one's boats l. bridges (behind one); palić kogoś żywcem burn sb alive; pal licho! l. pal sześć! never mind!

5. (= opiekać, przypiekać, wypalać) ( kawę) roast; ( cegły) burn; ( wapno) slake; palić kadzidło incense.

6. (papierosa, fajkę, cygaro) smoke; palić coś puff on/at sth; palić heroinę chase the dragon; palić skręty roll one's own.

7. (o samochodzie, silniku) (= zużywać benzynę l. ropę) consume, use up.

8. (= parzyć, piec) burn; ( o słońcu) scorch, burn, blaze down.

9. ( o bólu) burn, sting; pali mnie wstyd I'm burning with shame.

10. (= strzelać) fire, shoot; cel! pal! wojsk. ready! aim! fire!

1. (= spalać się) burn, be on fire; ogień się pali fire is lighted, there is a fire in the stove; robota pali mu się w rękach he is a demon for work, he works like a house on fire; ziemia l. grunt pali mi się pod nogami he is burning to leave; pali się! fire!; nie pali się przen. there's no hurry l. rush; niech się pali, niech się wali I couldn't care less.

2. (= świecić) be alight, shed light; światło się pali light is on.

3. przen. ( o uczuciu) inflame, burn; palę się ze wstydu I'm burning with shame; palić się do kogoś be infatuated with sb, burn with desire for sb; palić się do zrobienia czegoś be burning l. keen to do sth.

- spódnica z ukosu a bias-cut skirt

- ciąć tkaninę na ukos to cut fabric on the bias

- szedł ukosem przez plac he walked diagonally across the square

- budynek stoi ukosem do jezdni the building stands at an oblique angle a. obliquely to the street

- deszcz zacinał ukosem a. z ukosa slanting rain was lashing down

■ patrzeć a. zerkać ukosem a. z ukosa (ukradkiem) to look furtively (na kogoś/coś at sb/sth); (z niechęcią, podejrzliwie) to look askance (na kogoś/coś at sb/sth)

* * *

* * *

(muru itp.) slant, incline, splay; techn. scarf; na ukos slantwise, aslant, diagonally, obliquely; spojrzenie z ukosa slantwise l. slanting l. oblique glance; patrzeć na kogoś z ukosa ( nie wprost) squint at sb; przen. ( podejrzliwie) look awry l. askance at sb, frown upon sb.

- na polach błyszczały krople rosy dewdrops glistened in the fields

- śnieg błyszczy w słońcu snow sparkles in the sunlight

- ich mieszkanie błyszczy bogactwem their flat just radiates a. exudes wealth

- w dzisiejszym meczu nasz zespół nie błyszczał our team did not shine in today’s match

- słychać było dudnienie bosych pięt po podłodze the thumping of bare feet across the floor was heard, bare feet thumped across the floor

- przysiadła na piętach she squatted on her heels

- obrócił się na pięcie i wyszedł he turned on his heel and left

- świecić gołymi a. bosymi piętami (być bosym) to be barefoot; (być w podartych butach) to wear battered a. down-at-heel shoes

- przetarła mi się pięta w lewej skarpecie my left sock has worn threadbare on the heel

- miał dziurę na pięcie he had a hole in his heel

- pończocha jest dziurawa na pięcie the stocking has a hole on the heel

- pantofle z odkrytą piętą a. bez pięt (z paskiem) slingback shoes; (bez paska) mules

- pięta kotwicy the crown of an anchor

■ pięta Achillesa a. achillesowa Achilles’ heel

- fizyka zawsze była moją piętą achillesową physics has always been my weak point a. Achilles’ heel

- deptać komuś po piętach a. następować komuś na pięty to be hard on sb’s heels, to breathe down sb’s neck

- mieć kogoś/coś w pięcie pot., euf. not to give a fig pot. a. a monkey’s posp. about sb/sth

- nie dorastać komuś do pięt to not be a patch on sb; to be no match for sb GB pot.

- odpowiedział jej tak, że jej w pięty poszło what he said cut her to the quick a. touched her on the raw pot.

- tak mu nagadam, że mu w pięty pójdzie I’ll give him such a talking-to that he won’t forget it in a hurry

feiern (-re) vt (uroczyście) obchodzić, święcić; Sieger usw fetować; v/i świętować; ( nicht arbeiten) nie pracować, fam. bumelować; ( sich vergnügen) bawić się, hulać

golizna [gɔlizna] f

1) ( nagość) Nacktheit f, Blöße f

świecić golizną [nackte] Haut zeigen

2) ( miejsce nie porośnięte w lesie, na polu) Lichtung f, kahle Stelle f

3) ( surowa skóra zwierzęca) kahle Stelle f